Washington’da Amerika ile Rusya arasında Suriye konusunda konuşulanları, yapılmaya çalışacakları, ısrarla, en yaygın kaynak birikimiyle takip edip bu köşede her adımı yazdım.

Ama bazen yazılanlar unutulabiliyor. Her gelişme sürprizmiş gibi algılanabiliyor.

Bu yüzden aşağıdaki eski yazımı yeniden yayınlamak zorunluluk oldu.

 

***

Fırat’ın Doğusuna ‘Kamışlı modeli’ konuşuluyor

Trump ile Putin’in ‘Büyük Suriye Planı’nın temel ilkeleri üzerinde anlaştıkları Helsinki Zirvesi'nden sonra, bu planın ana noktalarından bir tanesi olan Kuzey Suriye’de Kürtlerle ilgili adımın ne olacağı Washington-Moskova hattında yoğun konuşulmaya başlandı.

Ben bu bağlamda Washington’daki ilgili birimleri sorguladığımda son zamanlarda gittikçe fazla ‘Kamışlı Modeli’ kavramından bahsedilmeye başlandığını duyuyorum.

Bunun ne anlama geldiğini sorgulamaya da başlayınca Fırat’ın Doğusu hakkında nelerin konuşulmakta olduğu da biraz ortaya çıkmaya başladı.

Tabii her şey Başkan Erdoğan’ın Putin ile konuşmasından sonra yapılacak ikinci Trump-Putin zirvesinden sonra netleşmeye başlayacak ama Kuzey Suriye ile ilgili görüşmelerin durumu şu anda aşağıdaki gibidir.

NASIL ÖZERK BİR YAPI

- Fırat’ın Doğusu'ndaki Özerk Kürt Oluşumu Modeli temelde Rusya’nın hazırladığı bir plan. Bunu kaleme alan da, planı Washington’da bizzat anlatmış olan Putin’in Ortadoğu danışmanı ve kürt uzmanı Vitaly Naumkin.

- Moskova şubat ayından bu yana yapılan yoğun temaslar sonucunda bu modeli Washington’a da sonunda kabul ettirdi.

- Bu plana göre Fırat’ın Doğusu'nda Kürtlere Suriye merkezi rejimnden kopmamaları şartıyla kısıtlı bir özerkilk verilecek. Ruslar buna Kuzey Irak Modeli diyorlar ve Amerika ile bu konuda yapılan görüşmelerde de bu kavramı kullandılar.

- Bu yapı resmen Suriye Devleti içinde yer alacak ancak bölgesel siyasi kararları alabilecek, kültürel ve ekonomi konularında kısmi özerkliği olacak.

KAMIŞLI MODELİ

Washington-Moskova hattında bu plan çerçevesinde en yoğun konuşulan konu bu planın Türkiye’nin tepkisini en aza indirerek nasıl uygulanabileceği.

- Bu bağlamdaki ısrarlı sorularıma bir süredir Washington’da net cevap alamıyordum ama son günlerde bir ‘Kamışlı Modeli’ kavramından söz edilmeye başlandı.

Bunun anlamı üzerine konuştuğum birçok kaynaktan sonra şu ortaya çıktı:

- Kürtler Kamışlı da olduğu gibi bölgenin yönetimini rejimle paylşacak ama rejjim güçleri de bölgeye girmeyecek.

Rejim güçleri bölgenin hemen dışında sınırda konuşlanacaklar.

- Washington’da bu modelde konuşlanacak rejim güçlerinin sembolik düzeyde de olabileceği ama bunları arkasında Rusya’nın da gözlemci olarak gücü olacağından bunun etkin olacağını söylüyorlar.

Anlayacağınız özerk oluşum oluşursa bunun Türkiye’ye bir tehdit oluşturmamasının temelde Rusya tarafından sağlanması düşünülüyor.

YPG-REJİM GÖRÜŞMELERİ

YPG, Fırat’ın Doğusu'ndaki oluşumun geleceğini garanti altına almak için Esad rejimi ile görüşmeler de başlattı.

YPG heyetinin başında Beyaz Saray’a çok yakın olan ve Washington’un yönlendirmesi altında bulunan İlham Ahmed başkanlık ediyor. Daha önce SDG’nin Washington temsilcisi olan İlham Ahmed tanıdığım kadarıyla tipik PKK'lı bir kadındır.

Kürtler rejim ile işbirliklerini sürdürmek için, "Eğer İdlib’e bir harekat yapılacaksa biz de rejim güçleri ile birlikte bu harekata katılmak isteriz" önerisini de getirdiler görüşmelerde.

Ayrıca ‘Kamışlı Modeli’nin de görüşüldüğü öğrenildi o konuşmalar da, ancak iki konuda da şu anda rejim tarafından verilmiş net bir cevap bulunmadığı da söyleniyor Washington’da. Düşünülen bölgeye yakın olan verimli tarım alanları ve enerji kaynakları rejimi kaygılandırıyyor. Bu konularda Rusya’nın rejime bir öneri getirmesi bekleniyor.

GİZLİ DİPLOMASİDE YAŞANANLAR

Bu sonuca nasıl varıldığını Washington’da bizzat yaşadım bu nedenle bu süreci en iyi anlatabilecek de ben olmalıyım:

1- Rusların Kuzey Irak modeli dedikleri formulasyonu Amerikalılara anlatmak için planın mimarı Putin’in Ortadoğu danışmanı Vitaly Naumkin geçtiğimiz şubat ayının 25’inde Washington’a geldi. Bir gece sonra 26 Şubat'ta Georgetown Üniversitesi’nde sadece özel davetlilerin katılabilecği bir yemekli toplantı vardı.

2- 26 Şubat gecesi Washington’un dış politika ve ulusal güvekil elitleri Naumkin’in Suriye planını dinlemeye gelmişlerdi. Naumkin konuşmasında Kürtler ve Suriye’nin geleceği konusunda Rusya’nın düşündüklerini açıkça anlattı.

3- Ertesi sabah Başkan Trump ile 27 Şubat sabah toplantısını yapmak için o günlerde CIA Başkanı olan Pompeo Beyaz Saray’a biraz geç geldi. Naumkin’in Washington’dan ayrılmasını beklemişti. Bu bağlamda Pompeo’nın neden önemli olduğunu da anlatmalıyım.

4- Naumkin Washington’a gelmeden bir hafta önce CIA başkanı gizli bir operasyon düzenletmişti. CIA’nin FBI ile işbirliğiyle yürüttüğü bu operasyonda Rusya’nın iç, dış ve askeri istihbarat ötgütlerinin başındaki insanlar gizlice Washington’a getirildiler. Oysa bunlara konulmuş yaptırımlar çerçevesinde ABD’ye giriş yasağı da vardı. (SVR’nin başı Sergey Naryshkin, FSB’nin başı Alexander Bartnikov gelen gruptaydı) Pompeo onları CIA merkezinde kabul etti ve uzun bir toplantı yapıldı. Toplatıda Naumkin’nin bir hafta sonra açıklayacağı Kürt planı ve Suriye’nin geleceği konusunun detayları konuşuldu.

5- Bu gelişmeden sonra bir de Naumkin’in konuşmasını dinleyen Pompeo 27 Şubat PDB’sinde (Presidential Daily Briefing) Fırat’ın Doğusu'yla ilgili olarak düşünülenleri Trump’a anlattı. PDB’den sonra Trump’ın Putin’i telefonla araması planlanmıştı.

6- Bir buçuk saat konuştular telefonda. Trump, Putin’e Kuzey Irak modeline hemen onay vermemiş de olsa bunun en azından üzerinde konuşulabilir bir öneri olduğunu söylemişti.

Washingon’da o gün eğer Suriye’de İran etkinliğinin azaltılması sürecinde Rusya’nın işbirliğini de alabilirse bu planın uygulanmasının önünü açmayı planlamıştı.

Bugün Suriye’de yaşananların arka planı budur.

yazının kaynağı