Rusya Devlet Başkanı Putin’in ‘’Büyük Rusya’’ hedefi, Avrupa ve ABD’yi endişelendirmişti. Ukrayna’nın jeopolitik konumundan istifade etmek isteyen ABD ve Avrupa’nın çabaları Rusya’yı kızdırmış ve bunun üzerine 2014 yılında Kırımı işgal etmişti.

Dolaysıyla Rusya’nın vermek istediği güç mesajı, Batı dünyası üzerinde adeta şok etkisi yaratmıştı. Sahip olduğu doğalgaz kartını bir tehdit unsuru olarak kullanıp Batı’ya potansiyel gücünün önemini bir kez daha hissettirmişti.

Ukrayna’nın jeopolitik konumu, çok kutuplu dünya sistemi içerisinde birden çok büyük güçlerin mücadele alanı yapmıştır. Bu nedenle Ukrayna krizi büyük güçlerin birbirleriyle rekabeti altında inişli çıkışlı bir seyir izlemektedir.

Son günlerde Ukrayna ile Rusya arasında yaşanan kriz bir kez daha dünya gündeminde ilk sıraya yerleşti. Nedeni ise, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinde Rus yanlıları ile Ukrayna birlikleri arasında var olan ateşkes ihlallerin artması, bölgede gerginliği tekrar artırdı.

Hatırlanacağı gibi Rus kökenlilerin ağırlıklı olduğu Donbass bölgesinde tek taraflı bağımsızlık ilan edilince, Ukrayna ordusu 2014’te müdahale etmişti. 26 Mart’ta Rus yanlıların dört Ukrayna askerini öldürmesi ve iki askerini yaralaması neticesinde var olan gerilim yeni bir boyut kazandı. Bunun üzerine Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, uluslararası topluma Rusya’yı kınama çağırısı yaptı.

Ukrayna ile Rusya arasında devam eden siyasal kriz, Avrupa, ABD ve Çin’inde oyuna eklenmesiyle birlikte bölgesel boyuttan çıkmış küresel bir boyut kazanmıştır. Bugünkü uluslararası sistemde ağırlığı hissedilen aktörlerin ilgi duyduğu bölgelerden biri Avrasya’dır.

Avrasya tarih boyunca uluslararası güçlerin ekonomik, politik ve askeri stratejilerin odak noktası olmuştur. Ukrayna’nın Asya ile Avrupa’nın kesişim noktasında bulunması, Afrika ve ‘’Ortadoğu’ya’’ yakınlığı dolaysıyla üç kıta üzerinde hâkimiyet artırmanın önemli bir yoludur.

Ukrayna, jeopolitik konumu nedeniyle tarih boyunca Moskova için büyük önem taşımıştır. Çünkü Karadeniz’e kıyısı olması dolayısıyla hem Türkiye’yle daha etkin rekabet etme imkânı hem de Akdeniz’e nüfuz edip ticari kabiliyetini artırma fırsatını verir.

Tarih boyunca Ruslar, Ukrayna’nın Kırım bölgesinde bulunan Azak Denizi’ni Karadeniz’e bağlan Kerç Boğazı üzerinde hâkimiyet kurmaya çalıştığı ve her dönemde yayılmacı politika izlediği görülmüştür.

Bugün Ukrayna üzerinden yürütülen hegemonya mücadelesinin merkezinde Avrasya stratejisi bulunmaktadır. Bugün küresel güçlerin yolları Ukrayna üzerinden esas mücadele alanı olan Avrasya’ya çıkmaktadır.

Avrasya, tarihsel süreç içinde büyük güçlerin mücadelelerine ve ittifaklarına hep sahne olmuştur. Bu bölgede yer alan zengin doğal kaynakların varlığı küresel güçlerin iştahını kabartmaktadır.

Sonuç

Ukrayna küresel aktörlerin gücünü test ettiği bir alan hâline gelmiştir. ABD ve Rusya Ukrayna üzerinden güçlerini test ediyorlar. ABD dünya siyasetinde azalan imajını Ukrayna’yı kontrol etmekle sağlamak istiyor. Rusya ise, Sovyetlerin dağılmasından sonra azalan gücünü telafi etmek istiyor.

Türkiye bütün bu gelişmeleri dikkatle takip etmeli ve yeniden oluşmakta olan güç dengeleri içinde alternatif siyasi seçenekler geliştirmelidir. Değişen uluslararası sistemin şartlarına adapte olabilmek ve oluşan yenidünya düzeni içerisinde kendine daha iyi bir yer edinmek için yoğun çaba göstermelidir.