Cumhuriyet devrinde hiç toprak kaybedildi mi? 

Beyni cevabı aramakla meşgul ama belli ki toparlamakta dermansız kalıyor. Bilmiyorum manasında başını iki yana sallıyor genç muhatabım. 

Cevabı nicedir iflas etmiş bir soru bu, biliyorum, lakin madem sordum, cevabını da vermeliydim. 

Meraklı bir çift gözün içine baka baka ağzımdan azad ediyorum kelimeleri:

Musul-Kerkük’ün kaybı.

Musul’un İngilizlere, daha doğrusu İngiliz mandası altındaki Irak’a verilmesi, ders kitaplarımızda ustaca geçiştirilir ama kanayan yaramızdır aslında. Oysa al bayrağımızın gölgesi üstünden çekildikten ve emperyalist İngilizlerin, sonra da ABD’nin işgalinden sonra emperyal kasalara dolar pompalayan altın değerinde ecdat toprağıydı Musul ki orada Osmanlı’nın nahif gölgesinden çıktıktan sonra “Bir damla petrol bin damla kandan değerli” olmuştur. 

Bu bereketli topraklardan çıkan petrol miktarı Türkiye’nin yıllık akaryakıt ihtiyacının dört katıdır, diyeyim de facianın vahametini anlayın. Bu kadar petrol İngiltere ve ABD’nin petrol tröstlerinin kasalarına akacağına bizim rafinerilerimize akmış olsaydı sadece çeyreğiyle bütün petrol ihtiyacımızı karşıladıktan sonra dörtte üçünü ihraç ederek elde edeceğimiz muazzam meblağı bir de 100 yılla çarpın ve karşınızda ayna varsa eğer, görüntünüze bakıverin. Tebessüm mü ediyorsunuz yoksa öfke mi duyuyorsunuz? Türkmen kardeşlerimizi yüzüstü bırakışımızı saymıyorum bile. 

Evet; Musul, Cumhuriyet devrinde kaybettiğimiz toprak parçamızdı. Hem de “Cumhuriyetimizin tapusu” saydıkları Lozan Antlaşması’nın imzasından 3 (üç) yıl sonra elveda demiştik ona. 

Hele zamanın Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras’ın 7 Haziran 1926 günü Musul’u, karşılığında Türkmenlere dair hiçbir garanti almadan İngilizlere bıraktığımız oturumda Meclis kürsüsünden pişkin pişkin söylediği şu akla zarar sözleri nereye koyacaksınız:

“Şurasını da derhal arz etmeye mecburum ki sınır üzerinde bize bin kilometrekare miktarında lehimize tadilat ilavesini teklif ettiler, esas davamızın böyle bir veyahut iki bin kilometrekare arazi davası olmadığını söyleyerek bu tekliften vazgeçmeyi prensiplerimize daha uygun bulduk.”