Van’daki mazbata tartışması maalesef tetiği önceden çekilmişçesine patladı ve vahim hadiselere sebebiyet verdi. Türkiye seçim ertesinde rahat bir nefes alacak derken yine ateşli bir döneme merhaba dedi. 

Mazbata krizinde hem Dem Partili avukatların, hem de ittifak ortağı CHP’lilerin dilinde şöyle bir iddia dikkatimi çekti:

Böyle bir rezalet Cumhuriyet tarihinde daha önce yaşanmamıştır!

Rezalet dedikleri, bir belediye başkanının seçimi kazandıktan sonra seçilme yeterliliğini haiz olmadığı gerekçesiyle mazbatasının elinden alınıp ikinci gelen partinin adayına verilmesi ise bunun mucidinin bizzat CHP olduğunu söylemek gerekir. Hem de 61 yıl önce.

1946 mahalli seçimlerindeki Senirkent ve Arslanköy rezaletlerini, ardından Temmuz ayında yapılan genel seçimlerdeki oy çalma vs. skandallarını bir kenara koyup 1963 yılında yapılan ilk İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimine uzanalım. Kasım ayındaki seçim Adalet Partisi adayı Nuri Eroğan kazanmış ama uydurma gerekçelerle başkanlığı elinden alınmıştı. 

Olay şöyle gelişmişti:

Osmanlı Devleti’nde kadılar belediye hizmetlerini de görürdü. Tanzimat’tan sonra idari yapı değişti. 1855’ten 1923 yılına kadar Belediye başkanlığı diye çevirebileceğimiz “Şehremaneti” idaresi yönetti başkenti ve bu idare Cumhuriyetle birlikte kaldırıldı. Böylece o tarihten 1958 yılına kadar atanmış valiler yönetecekti İstanbul’u. 

Bu arada bir gelişme oldu ve Adnan Menderes hükümeti 1 Mart 1957’de valilik ile belediye başkanlığını birbirinden ayırdı. 11 Temmuz 1958’de ise Kemal Aygün belediye meclisi tarafından belediye başkanlığına getirildi. 

Henüz seçimin yapılmadığı o yıllarda İstanbul’u yöneten Kemal Aygün 27 Mayıs darbesinin ardından görevinden alınıp Yassıada’da zindana atıldı ve 10 Haziran 1960 itibariyle atama yoluyla asker başkanlar makama getirildi.

Darbecilerin 1961 Anayasasında belediye seçimleri yapılması hükmü getirilmişti. 27 Temmuz 1963’te ise tek dereceli çoğunluk usulüyle yapılacağı kararlaştırılan seçimde sonuçların Vali ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanması uygulamasına son verildi.

Nihayet 17 Kasım 1963’te ilk İstanbul Belediye Başkanlığı seçimini 2 yıl önce kurulan Adalet Partisi’nin aday gösterdiği avukat Nuri Eroğan kazandı. O tarihte partinin genel başkanı Ragıp Gümüşpala idi. (Süleyman Demirel de İstanbul Belediye Başkanlığına aday olmayı düşünmüş ama vazgeçmişti). 

İstanbul Belediye Başkanlığı seçiminde Nuri Eroğan yüzde 40, Haşim İşcan ise yüzde 35 oy almıştı. 5 ilçede CHP, 9 ilçede AP kazanmıştı. Türkiye genelinde de yüzde 45 oy oranıyla seçimi önde bitiren parti AP olmuştu.

Aslında CHPliler Eroğan’ın adaylığına seçimden önce itiraz etmiş, fakat Eminönü seçim kurulu seçimden sonra bakarız diye baştan savma bir cevap vermişti. Lakin siyaset boşluk kabul etmezdi. 31 Mart’tan sonra da ‘Madem seçilme yeterliliği yoktu, Abdullah Zeydan’ın seçime katılmasına neden izin verdiniz?’ sorusu haklı olarak sorulmakta değil midir? 

Neticede seçimi 5 puan önde tamamlayan Nuri Eroğan belediye başkanlığını kazanınca yenilgiyi içlerine sindiremeyen CHP’liler itirazı yinelemişti. 

Nuri Eroğan’ın sözleşmeli avukatlığını yaptığı Denizcilik Bankası özel kanunla kurulmuştu. Kamu kuruluşu değildi. Hem Eroğan devlet memuru da değildi ki istifa etsin. 

CHP’lilerin seçimi iptal başvurusu bu gerekçelerle Eminönü ilçe seçim kurulunda reddedildi.

İtiraz il seçim kuruluna geldi. Burada Eroğan’ın adaylık yeterliliği olmadığından seçimin iptaline karar verildi. 

yazının devamı