Çek neticede nakit ödeme aracı. Türk, nasıl yapmışsa çeki senet yerine kullanmaya başlamış. 

Bu kimin işine geliyor. Neden senet kullanılmıyor?

Neden karşılıksız çek işine çare bulunmuyor?

Kredi kartına taksitin kaymağını kim yiyor?

Bu sorulara cevap ararken işin içine şirket bilançoları da girdi. Teknik açıklamalara kafam çok basmadı, ama ana hatlarıyla soruma cevap buldum.

Kredi kartına taksit ve vadeli çek uygulaması kaldırılırsa bankalar ayaklanır.

Riski az, faizi yüksek tüketici kredilerine pompalanan para sanayi ve ticarete kayar.

Bankalar topladığı mevduatı tüketiciye pompalayamazsa ne yapacak? 

Peki şirketler cephesinde ne olur?

Ortalama bir şirketin bilançosuna baktığınızda hemen hepsinde milyonlarca lira "hazır değer" görünür.

Buna mukabil, bilançonun pasif kısmında, kısa vadeli yabancı kaynaklar denilen günübirlik borçlar, rotatif krediler tavan yapmıştır.

Şöyle düşünelim: Kasada 5 milyon TL görünüyor.

Kısa vadeli yabancı kaynaklar başlığı altında ise 3 milyon kredi borcu.. Yapılandırılmış kredi de değil.

Sıradan bir insan şu soruyu sormaz mı: Kasanda 5 milyon lira nakit paran varken neden kredi aldın?

Bu soru şirketlere sorulmaz. Çünkü bilinir ki, orada her ne kadar 5 milyon lira görünüyorsa da, gerçekte o para yoktur. Şirket sahibi veya hissedarı, o parayı şahsi harcamalarında kullanmıştır. Yat almıştır, kat almıştır, arsa almıştır, tarla almıştır. Üç-beş yıllık periyodik aflarla o parayı kâğıt üzerinde sağa sola kaydırarak eritecektir.

Peki bu işin vadeli çekle, kredi kartına taksitle ilgisi ne? 

Bu uygulama kalktığı zaman, şirket sahibi, hazır değerler sütununda görünen para ile aldıklarını satıp savıp yerine koyacak, o  para şirket faaliyetlerine dönecek.

Müşterisini de kendisi kredilendirecek. Bankalar da krediyi üreticiye verecek.

....

Hâlihazırdaki uygulamada vadeli çekin ve kredi kartına taksit buluşunun kaymağını bankalar yiyor. 

Şirket sahiplerine de şirket kasasını kendi cebi gibi kullanma imkânı veriyor.

....

Vadeli çek uygulamasına dönersek karşılıksız çeklere çare bulmak için hapis cezası getirildi sıkıntı oldu. Hapishaneler doldu, taştı.

Kaldırıldı yine çözüm yok. 

Sorumluluk neden bankalara verilmiyor. Bankalar çek defteri vereceği müşteriye kredibilitesine göre her yaprak için yazabileceği azami rakamı belirtir. Belirttiği rakamdan kendisi sorumlu olur. Kredi kartı gibi. Alıcının banka nezdindeki kredisi 100.000 lira ise veya teminat karşılığında bir milyon lira ise satıcı bilir ki kendisine verilen çek tutarı bankanın teminatı altında. Gerisi o çek defterini veren bankanın derdidir.

Müşterinin şartları uygun değilse vermez.

İşine gelmeyen senet kullanır. İtibarı olmayan kefil bulur. Kefil bulamayan kendine uygun başka bir iş yapar. 

Piyasayı dolandırması veya iyi niyetli de olsa kalkamayacağı yükün altına karşılığı olmayan çek yapraklarıyla girmesi şart mı?

Türkiye
28 Aralık 2016